Cách trung tâm thị xã Hoàng Mai gần 10km về phía Tây Nam, Quỳnh Xuân như một “đô thị nhỏ”; năng động và đầy tiềm năng. Mảnh đất dẫu trải qua thăng trầm, biến cố của lịch sử hay chịu sự chi phối, ảnh hưởng bởi cơ chế thị trường vẫn giữ được nét văn hóa và khí phách đặc trưng riêng vốn có của mình. Tất cả đã làm nên một đơn vị anh hùng, luôn vững vàng trong thử thách, khó khăn, qua từng thời kỳ, trong bất cứ hoàn cảnh nào.
Quỳnh Xuân trước đây là một vùng đất cổ có lịch sử lâu đời. Đây cũng là nơi sinh sống của các cư dân cổ, vùng đất này đã được khai phá và hình thành từ rất sớm. Quá trình hình thành Quỳnh Xuân gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của huyện Quỳnh Lưu. Theo sách “Tên làng xã Việt Nam đầu thế kỷ XIX” được xuất bản vào thời Nguyễn và cuốn “Lịch sử Đảng bộ và nhân dân phường Quỳnh Xuân” xuất bản năm 2015 thì Quỳnh Lưu là đơn vị hành chính thuộc phủ Diễn Châu của tỉnh Nghệ An gồm 11 tổng. Từ năm Minh Mệnh thứ 21 (1840), 7 tổng ở vùng trên được tách thành huyện Nghĩa Đường (sau đổi tên thành Nghĩa Đàn), 4 tổng còn lại (Quỳnh Lâm, Hoàng Mai, Hoàn Hậu, Thanh Viên) là huyện Quỳnh Lưu như hiện nay thuộc phủ Diễn Châu. Quỳnh Xuân lúc đó chưa được thành lập và vẫn đang tồn tại dưới tên các ngôi làng độc lập.
Nhà truyền thống, nơi lưu giữ những tư liệu lịch sử của phường Quỳnh Xuân
Quỳnh Xuân ngày trước có 2 làng gọi là:
Làng Quỳnh Tụ (Kẻ Vân): Trước là Kẻ Vân, sau Vân Tụ phường, đời Lê là làng Vân Tu rồi Quỳnh Tụ, ở đây có chợ Vân Đồn và là huyện lỵ Quỳnh Lưu một thời gian khá dài.
Làng Xuân Hoà (Kẻ Hủ): Xưa là làng Bất Hủ đầu thế kỷ XIX gọi là làng Bất Sảo thuộc xã Xuân Lâm, ở đây có các làng cũ là Kẻ Hủ, Kẻ Lau, Kẻ Vệ,...Sau mới đặt là Xuân Hoà.
Làng Xuân An: Một khối từ Xuân Hoà tách ra nay là làng công giáo toàn tòng.
Trên địa bàn còn có khối 6 có một bộ phận người công giáo chiếm khoảng 20% dân số của khối.
Xã Quỳnh Xuân (nay là phường Quỳnh Xuân) được thành lập vào ngày 21/10/1949 là đơn vị địa giới hành chính thuộc huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Phường Quỳnh Xuân hiện nay (kể từ ngày 03/04/2013) thuộc thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An. Phía Bắc tiếp giáp phường Mai Hùng qua dãy núi “Nhà nước”; phía Đông tiếp giáp xã Quỳnh Liên có sông Mai giang làm ranh giới tự nhiên; phía Nam tiếp giáp Nông trường Trịnh Môn (Quỳnh Bảng); phía Tây men theo dãy núi Tùng Lĩnh giáp các xã Quỳnh Tân, Quỳnh Văn của huyện Quỳnh Lưu.
Lễ hội truyền thống tạo nên nét bản sắc văn hóa riêng của phường Quỳnh Xuân
Quỳnh Xuân là vùng bán sơn địa với diện tích 1.682 ha trong đó diện tích đất rừng chiếm trên 487 ha còn lại là đất nông nghiệp, đất nuôi trồng thủy sản...Dân số trên 16.421 người tính đến năm 2022 (trong đó giáo dân chiếm khoảng10%), số người trong độ tuổi lao động là hơn 6 nghìn người. Địa phương có quốc lộ 1A với chiều dài 4km chạy qua là trục giao thông chính, bên cạnh đó có Quốc lộ 48E từ Nghĩa Đàn xuống bãi biển Quỳnh Liên cũng là những tuyến đường quan trọng để đi lại trao đổi hàng hóa, phát triển du lịch...góp phần thúc đẩy nền kinh tế đi lên.
Trong những năm qua Quỳnh Xuân thật sự vươn mình mạnh mẽ, tính đến năm 2022 trên toàn phường đã có trên 77 doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả trên tất cả các lĩnh vực với doanh thu đạt trên 200 tỷ đồng/năm, đặc biệt là có nhiều doanh nghiệp đầu tư khai thác vật liệu xây dựng tại tại Quỳnh Tân và các địa bàn lân cận với tổng vốn đầu tư trên 50 tỷ đồng đã giả quyết cho hàng nghìn lao động có công ăn việc làm. Hàng năm, khối lượng khai thác đá các loại được khoảng 600.000 m3, trở thành phường đi đầu trong toàn thị xã về khai thác đá xây dựng. Những doanh nghiệp thực sự giàu mạnh như: Công ty TNHH Xuân Chung, công ty TNHH Thanh Xuân, công ty TNHH Toàn Phát, công ty Xuân Hùng… đầu tư vận tải và trạm trộn bê tông đi vào hoạt động rất có hiệu quả.
Tổng giá trị sản xuất đạt: Tổng giá trị sản xuất năm 2021 đạt: 784.113 triệu đồng, Tăng trưởng kinh tế ước đạt 11,4%; Cơ cấu tỷ trọng ngành kinh tế chuyển dịch theo hướng thương mại – dịch vụ, nông lâm thuỷ sản, công nghiệp - xây dựng, trong đó: công nghiệp – XD 14,82 %, ngành, nghề dịch vụ - thương mại 58,08%, nông - lâm - thuỷ sản 27,1%. Thu nhập bình quân đầu người đạt trên 48 triệu đồng/người/năm.
Các cơ sở sản xuất, nhà máy, xý nghiệp giải quyết hàng ngàn nhu cầu lao động và việc làm của địa phương
Sản xuất lương thực đạt 3.327 tấn đảm bảo nhu cầu lương thực cho đời sống và sản xuất. Đặc biệt nhờ mô hình chuyển đổi ruộng đất làm nông nghiêp cho năng suất thấp sang nghề nuôi trồng thủy sản - được xem là nghành kinh tế mũi nhọn trong thời gian qua. Tính đến 6 tháng đầu năm 2022 diện tích nuôi trồng thủy sản phường trên 186ha, sản lượng đạt trên 360 tấn, trong đó nuôi Tôm 3 giai đoạn ứng dụng công nghệ cao ngày càng được đầu tư nhân rộng và phát triển.
Những cánh đồng mẫu lớn được hình thành, đưa năng suất lúa lên trên 70 tạ/ha
Nhờ sự quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo và điều hành của Đảng ủy, chính quyền địa phương, sự chỉ đạo sâu sát, kịp thời về chủ trương và tư duy đổi mới mà đời sống của nhân dân ngày càng được nâng cao, 100% bà con nhân dân được dùng nước sạch. Số hộ giàu và khá trên 1.600 hộ, hộ nghèo giảm xuống đáng kể. Trên toàn phường đã có hàng trăm chiếc xe con đời mới, trên 100 chiếc xe tải...
Song song với những tiềm năng, những thành tựu đã đạt được về phát triển kinh tế, trên lĩnh vực văn hóa-xã hội, Quỳnh Xuân cũng là địa phương đi đầu trong toàn thị xã. Đến nay, Quỳnh Xuân đã có 04 trường học và 01 trạm y tế đạt chuẩn Quốc gia giai đoạn I, hiện nay đang được đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất để đạt chuẩn Quốc gia giai đoạn II. Phong trào khuyến học của địa phương phát triển mạnh mẽ, từ các tổ chức trong phường đến các dòng họ, các làng, các khối đều thi đua lẫn nhau tạo nên phong trào học tập tích cực. Theo đó số lượng học sinh giỏi các cấp, học sinh đậu vào các trường đại học ngày càng đông (trung bình mỗi năm có 120 đến 150 em). Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn luôn được giữ vững. Đời sống dân sinh ngày càng được nâng cao cả về vật chất lẫn tinh thần.
Chăm lo phát triển giáo dục tạo tiềm năng phát triển cho tương lai
Quỳnh Xuân có 2/3 diện tích tự nhiên là rừng núi được phủ xanh và phát triển tốt tạo nên một vùng sinh thái xanh đẹp, là tiềm năng để Quỳnh Xuân thu hút đầu tư phát triển du lịch sinh thái, hấp dẫn du khách. Ngoài ra, Quỳnh Xuân còn có nhiều di tích lịch sử văn hóa, tiêu biểu như: Đền Xuân Hòa, đền Phùng Hưng và chùa Bát Nhã, Nhà thờ giáo xứ Xuân An; trong đó 2 di tích đã được công nhận di tích lịch sử cấp Quốc gia, thu hút nhiều khách thập phương và nhân dân trong vùng đến thăm. Hiện tại các di tích đang được trùng tu, tôn tạo, được tiếp tục đầu tư, nâng cấp để nâng tầm di tích, sẽ cùng với du lịch đền Cờn (Quỳnh Phương), du lịch biển Quỳnh sớm tạo nên một quần thể du lịch hấp dẫn du khách thập phương. Quỳnh Xuân đã có 2 khách sạn lớn với đầy đủ trang thiết bị hiện đại và nhiều loại hình dịch vụ giải trí khác, đáp ứng được nhu cầu của du khách trong và ngoài tỉnh.
Phát huy dân chủ, tạo sự đồng thuận trong nhân dân là bước đột phá trong phát triển
Phong trào thi đua yêu nước xây dựng đô thị văn minh, xây dựng nếp sống mới đang đi vào chiều sâu và đạt được những kết quả đáng tự hào. Đến năm 2022, toàn phường đã có hơn 40km đường giao thông nông thôn được hoàn thành, nhân dân đóng góp rất lớn về sức người, sức của. Đến nay, có 4/14 khối cơ bản đã hoàn thành chương trình giao thông nông thôn; 131 Tổ tự quản cùng thi đua xây dựng Tổ tự quản văn minh-an toàn. Văn hóa ứng xử, văn hóa giao thông, phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao được chú trọng phát huy mạnh mẽ; phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư được chú trọng, tình làng nghĩa xóm, giúp đỡ nhau trong khó khăn, hoạn nạn là điểm sáng của những người con yêu quê hương nơi đây.
Phong trào thể dục thể thao sôi nổi, tạo nguồn động lực to lớn trong lao động, sản xuất
Với những tiềm năng, lợi thế trên và với những cơ chế, chính sách thông thoáng, tạo những điều kiện thuận lợi nhất (về giải phóng mặt bằng, các thủ tục hành chính...), Quỳnh Xuân hứa hẹn là điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư. Tin rằng Quỳnh Xuân sẽ không ngừng vươn lên và phát triển toàn diện, bền vững làm thay đổi bộ mặt nông thôn. Phường Quỳnh Xuân, thị xã Hoàng Mai sẽ trở thành mắt xích quan trọng trong trục phát triển kinh tế quan trọng phía bắc của tỉnh Nghệ An và khu vực Bắc Miền Trung.
Ý đảng, lòng dân tạo nên khí thế thi đua sôi nổi để xây dựng quê hương
Chúng ta, những người con Quỳnh Xuân đang sinh sống và học tập ở địa phương và khắp mọi miền Tổ quốc - là đại diện, bộ mặt và tương lai của mảnh đất này đã, đang và sẽ luôn tự hào và cố gắng phấn đấu xây dựng mảnh đất địa linh nhân kiệt này, để cho mảnh đất này “mãi nở hoa”.
